In PerCo-trainingen werken we regelmatig met simulatieacteurs. Onder de juiste omstandigheden is een doordachte simulatieoefening een ideale manier om nieuw gedrag in te oefenen en te schakelen van weten naar doen en van willen naar durven.
Jonathan Fox en Frank Boddin werkten beiden als simulatieacteur voor ze consulent werden bij PerCo. Simulatieoefeningen zijn al vele decennia een goed gesmaakt ingrediënt in een deel van de PerCo-trainingen. Toch gebeurt het dat we aangeven dat het geen zin heeft om een acteur in te schakelen in een bepaalde setting. Een simulatieoefening is namelijk geen leuk intermezzo of een koffiepauze voor de trainer. Het is uitsluitend zinvol met de juiste randvoorwaarden en bepaalde, concrete leerdoelen.
Uit het leven gegrepen
‘Luke, I am an introvert!’
Een vaak gehoorde feedback van deelnemers is: ‘Dat was precies echt!’ En laat dat nu net de bedoeling zijn.
Een simulatieoefening is geen rollenspel. Het is de nabootsing van gedrag. Deelnemers spelen geen rol, maar zijn gewoon zichzelf. De acteur werkt niet met een vooraf opgesteld script, maar reageert op de woorden en houding van de gesprekspartner, gaat mee in de emotionele dynamiek. Het gaat erom wat er in het moment ontstaat tussen deelnemer en acteur, de actie-reactie.
De acteur krijgt soms wel bepaalde instructies mee. Zo kan het zijn dat een leidinggevende aangeeft het moeilijk te vinden om feedbackgesprekken met een introverte medewerker te voeren. In dat geval zal de acteur op een introverte manier reageren, zodat de leidinggevende hier heel gericht op kan oefenen.
Vertrek vanuit een concrete case
‘I see dead people’
Enkel bij specifieke vragen is het zinvol om met een stimulatieacteur te werken. We starten een oefening altijd vanuit een concrete case of leerpunt. Het is belangrijk om een doel voor ogen te houden, zoniet gaat het gesprek alle kanten op.
Stel dat een leidinggevende een meer coachende rol wil oppakken, maar hier niet in slaagt doordat die de neiging heeft om zelf te veel aan het woord te zijn. Dan kan een simulatieoefening waarbij je o.a. meet hoeveel tijd iemand zelf aan het woord is, een echte eyeopener zijn. Soms praat iemand te veel uit onzekerheid of durft die geen open vraag te stellen uit angst dat er geen antwoord komt. De leidinggevende kan dan al doende leren om stiltes te laten vallen, en zo de medewerker de tijd te geven om de vraag te verwerken en op eigen tempo te antwoorden.
Kort maar krachtig
‘You had me at hello’
Een gesprek met een simulatieacteur is vaak een echt ervaringsmoment dat bijblijft. Toch is het slechts een onderdeel van de training. De theoretische omkadering is minstens zo belangrijk.
Verwacht niet dat een enkele simulatieoefening je hele leven verandert. Hou de verwachtingen beperkt en realistisch. Het doel is om de deelnemer inzichten te geven, eigenaarschap aan te moedigen en te motiveren om verder met werkpunten aan de slag te gaan. Zo kan je bij een opleiding sociale vaardigheden kiezen om één techniek waarmee je moeite hebt in te oefenen. Denk bijvoorbeeld aan actief luisteren, doorvragen of empathie tonen.
Een goede simulatieoefening is kort. De eerste momenten zijn cruciaal, daarin krijg je een klik of weerstand, wordt de afstand tussen de gesprekspartners groter of kleiner.
Gerichte feedback
‘You’re gonna need a bigger boat’
Na afloop polst de PerCo-trainer bij de deelnemer hoe die de oefening zelf ervoer: bereikte die het doel? Wat moet behouden blijven, wat kon beter? Ook de acteur krijgt de vraag hoe die zich bij het gesprek voelde. Tot slot geeft de trainer zelf tips. En waakt er daarbij zorgvuldig over dat de feedback niet vaag, maar heel concreet is. De focus ligt op één of maximum twee leerpunten.
Dit leidt tot een succeservaring of iemand die zichzelf tegenkomt in de oefening. Dan beseft de deelnemer bijvoorbeeld dat die de ander niet liet uitspreken of het gesprek te snel overnam. Vervolgens krijgt de deelnemer de kans om het nog eens te proberen, en de aangereikte tips meteen in de praktijk te breng. Zo voelt die onmiddellijk het verschil. Ook hier geeft de trainer meteen concrete feedback zoals: ‘Nu stelde je wél een open vraag’.
De feedback is meteen ook een waardevol leermoment voor de andere deelnemers.
Een veilige testomgeving
‘Houston, we have a problem.’
Mensen hebben vaak een sterke voorstelling van het effect dat hun woorden op de ander hebben. Dat beeld strookt niet noodzakelijk met de werkelijkheid. Soms vragen de PerCo-trainers een deelnemer om een specifieke zin uit te spreken, om zo het effect op hun gesprekspartner (de acteur) te ervaren. Een simulatieoefening is een veilige testomgeving, een laboratorium om te experimenteren, zoals piloten die gevaarlijke situaties oefenen in een flight simulator. Tijdens de training is het niet zo erg als het vliegtuig eens crasht.
Ook belangrijk om in het achterhoofd te houden: het is een oefening, geen evaluatie. Wat iemand in zo’n oefening tegenkomt, speelt ook in diens echte leven. We detecteren blinde vlekken en persoonlijke leerdoelen, en motiveren deelnemers om ermee aan de slag te gaan. Vaak gaat dat vrij spontaan.
Wetenschappelijk onderbouwd
‘You can’t handle the truth’
Bij PerCo toetsen we niet enkel de inhoud van onze trainingen aan de wetenschappelijke kennis die over deze onderwerpen beschikbaar is. Ook de manier waarop we die inhoud overbrengen, onze trainingsmethodes, houden we tegen een wetenschappelijk licht.
Het werken met simulatieacteurs is bij PerCo gebaseerd op de Behavioral Modeling Training (BMT), een combinatie van methodieken om nieuw gedrag te trainen. BMT is gebaseerd op de Social Learning Theory uit 1971 (1) en voor het eerst toegepast voor leidinggevenden in 1974 (2). Ook recenter onderzoek (3) toont aan dat BMT efficiënt is, onder andere omdat het vertrekt vanuit concrete leerpunten, waarbij de efficiëntie duidelijk hoger is wanneer deelnemers vanuit hun eigen voorbeelden vertrekken.
Meer weten over werken met een simulatieacteur, en of het zinvol is voor de specifieke opleidingsbehoeften in je organisatie? Dan kan je steeds terecht bij Jonathan Fox en Frank Boddin.
May the force be with you!
Bronnen
- Albert Bandura, 1971
- Arnold Goldstein en Melvin Sorcher, 1974
- Taylor et al. (2005)
- Salas en Cannon – Bowers, 2001 en Grossman et al., 2015
Andere bronnen
Patrick Vermeren, a skeptic’s Hr Dictionary
John Hattie, Visible learning, 2009
Filmquotes
- ‘Luke, I am an introvert’ - vrij naar Star Wars: Episode V – The Empire Strikes Back
- ‘I see dead people’ – The Sixth Sense
- ‘You had me at hello’ – Jerry Maguire
- ‘You’re gonna need a bigger boat’ - Jaws
- ‘Houston, we have a problem.’ - Apollo 13
- ‘You can’t handle the truth’ – A few good men
- ‘May the force be with you!’ – Star Wars