Tom Speelman

“Wetenschap kan echt übercool zijn. Het is waanzinnig boeiend, spannend en sexy.”
 

Nadat Tom zijn master moraalwetenschappen behaalde, werkte hij gedurende tien jaar als onderzoeker aan de vakgroep wijsbegeerte van de UGent. Zijn onderzoek bracht hem van Gent naar de Verenigde Staten, waar hij in het Center for Evolutionary Psychology van de Universiteit van Californië in aanraking kwam met de absolute wereldtop binnen dit vakgebied. Daar deed hij veel kennis op die nu mee de fundering vormt voor de aanpak van PerCo.

Als coördinator binnen RESOC Meetjesland Leie en Scheldestreek leidde Tom vier jaar lang grote projecten in goede banen, waaronder de samensmelting van gemeentebesturen en OCMW’s. Toen hij in 2010 zelfstandig consulent bij PerCo en in 2019 ook medebestuurder werd, kon hij zijn wetenschappelijke achtergrond en passie voor science combineren met zijn sociale gedrevenheid. Jarenlang gaf hij met veel enthousiasme vaak opleidingen aan arbeiders, een niche die PerCo in het begin niet bediende, maar die steeds belangrijker wordt.

Als bestuurder is Tom een van de mensen die de expertise en programma’s van PerCo inhoudelijk voeden en vinger aan de pols houden wat nieuwe wetenschappelijke inzichten betreft. Zijn expertise omvat communicatie en leiderschap van arbeider tot CEO, de individuele coaching van leidinggevenden, changemanagement, veiligheid en integriteit.

Seriously crazy

Tom combineert zijn inhoudelijke expertise met een creatieve, soms wat chaotische geest die snel verbanden legt en situaties inschat. “Ik pingpong graag tussen theorie en praktijk. Door de waaromvraag te beantwoorden, weten mensen niet enkel wat ze moeten doen, maar ook waarom dat zo belangrijk is, en krijgen ze inzicht in hun gedrag. Het leuke is dat we bij PerCo met zo’n universeel menselijke dingen bezig zijn, dat ze voor iedereen en overal hetzelfde zijn, over niveaus en culturen heen. Ik kom zelf uit een arbeidersgezin, en werk enorm graag met arbeiders. Communicatie, interpersoonlijke reacties, hoe bepaalde persoonlijkheidstrekken je temperament en valkuilen bepalen, dat boeit iedereen. Het zijn zaken waar we allemaal mee geconfronteerd worden. Ik werk bij trainingen niet met al te gedetailleerde draaiboeken, wat zorgt voor meer spontaniteit.” 

“Als je werkt in productieomgevingen is goed communiceren over veiligheid enorm belangrijk. Dan is het vooral zaak om direct aansluiting met hun leefwereld te vinden. Zo vertel ik vaak over mijn pleegvader, die ploegleider was toen zijn fabriek ontplofte. Ik stel altijd de vraag wie van hen al eens een dodelijk ongeval in zijn omgeving meemaakte. Dan wordt het stil, want ze maakten het bijna allemaal al van dichtbij mee. Daarnaast is integriteit recent een belangrijk thema voor ons geworden, mede door een concrete, grote casus van een opdrachtgever waar we al vele jaren een partnerschap mee hebben.” 

About science

De baseline dat wetenschap sexy is, komt van Tom, die zijn passie niet onder stoelen of banken steekt. “In een wollige wereld vol fluf vind ik een wetenschappelijke onderbouwde manier van werken de enige juiste, zeker omdat je met mensen bezig bent. Wetenschap ligt overigens veel dichter bij het kunstzinnige dan we denken. De grootste klik kwam er voor mij toen ik als jonge snaak in aanraking kwam met de evolutiebiologie en The Origin of Species van Charles Darwin las. Een wetenschappelijke kijk heeft immers een bepaalde ‘grandeur’, iets wat meer dan enkel verwondering opwekt.  Darwins teksten zijn bijna poëzie, zijn tekeningen kunst. Sommige van mijn voormalige proffen, waaronder Etienne Vermeersch, Johan Braeckman, John Tooby en Leda Cosmides, konden het wetenschappelijk verhaal brengen als was het een roman. Wetenschap heeft magische dingen verwezenlijkt: we landen op de maan, verkennen het universum, ontwikkelen vaccins en behandelingen voor ziektes.” 

Uitsmijters

Waar haal je inspiratie?

“In de wetenschap zelf, zoals deze zin van Charles Darwin uit zijn The Origin of Species uit 1859, die voor mij als een leidraad fungeert: ‘In de verre toekomst zie ik open velden voor veel belangrijkere onderzoeken. De psychologie zal gebaseerd zijn op een nieuwe basis, die van de noodzakelijke verwerving van elke mentale kracht en capaciteit door gradatie.’

“Een andere quote van hem die me altijd bijbleef, luidt: ‘Er schuilt grootsheid in deze opvatting van het leven, met zijn verschillende krachten, dat oorspronkelijk in een paar vormen of in één vorm werd geblazen; en dat, terwijl deze planeet is voortgegaan volgens de vaste wet van de zwaartekracht, uit zo'n eenvoudig begin eindeloos veel mooie en wonderbaarlijke vormen zijn geëvolueerd, en nog steeds evolueren.’”

Waar besteed je buiten het werk de meeste tijd aan?

“Mijn hobby’s wisselen nogal eens, als het te saai wordt, vind ik wel iets anders om te doen. Ik kook en barbecue heel graag, speel basgitaar, doe aan fotografie en schreef verschillende boeken en artikelen. Tot voor corona deed ik aan LARP, live action role playing, waarbij we verkleed als Ork rare dingen deden.”

Wat wou je als kind worden?

“Professor, de Gobelijnsoort. Ik wilde ook even piloot worden, maar dat was uitgesloten vanwege mijn luie oog. In mijn familie zitten veel leerkrachten, en ik heb zelf nog een tijdje Zedenleer gegeven in verschillende atheneums, maar die schoolse omgeving sprak me niet zo aan.”

Wie is je idool?

“Charles Darwin.”

Heb je een specifiek ritueel?

“Mijn ritueel is een compleet gebrek aan rituelen. Al is de koffiemok in de auto op weg naar opdrachten een must.”

Wat is er bijzonder of grappig aan jou? 

“Ooit ben ik door de aard van mijn onderzoek bijna per ongeluk als expert in een panel voor Open en bloot geraakt, een infotainmentprogramma over seksualiteit. Dat bleef me wel even achtervolgen.”

“Ik heb een haat-liefdeverhouding met deadlines. Ik kan niet met en niet zonder, maar uiteindelijk komt alles op zijn pootjes terecht. Zoals auteur Douglas Adams het in 2002 schreef in zijn Salmon of Doubt: Ik hou van deadlines. Ik hou van het zoevende geluid dat ze maken terwijl ze voorbijgaan.” 

Hoe ervaar jij werken bij PerCo?

“Op een wetenschappelijke manier kunnen werken, maakt me zeer trots. Het eclectisch karakter van PerCo is uniek: we combineren inzichten uit het brede, wetenschappelijke spectrum, van antropologie over biologie naar psychologie, en vertalen dat naar de praktijk. We gaan op zoek naar de beste theorieën uit verschillende vakgebieden en kijken hoe die in elkaar passen.”

“Bij PerCo mag je ook je kleine kanten hebben, je hoeft niet steeds perfect en positief te zijn. Mijn motivatie komt ook voor een stuk voort uit vroegere ervaringen met een psychopathische leidinggevende. Vanuit mijn persoonlijke frustratie wist ik heel goed hoe het niet moest en wilde ik anderen helpen om het beter te doen.”