Wanneer we het hebben over presentatietechnieken, denken we vaak aan de manier waarop we praten, ons stemgebruik, hoe we onze handen gebruiken om dat wat we vertellen kracht bij te zetten. Bij veel trainingen ligt de nadruk ook op deze delivery, op hoe we onze boodschap brengen. Bestaat communicatie immers niet voor 93% uit lichaamstaal en stemgebruik?
Euh, nee. De zo vaak aangehaalde verdeling van 55% lichaamstaal, 38% stem en 7% inhoud komt van Albert Mehrabian, professor psychologie. Hij gaf echter zelf aan dat deze regel enkel geldt in heel specifieke situaties waarin gevoelens een sterke rol spelen. Als je partner zegt spijt te hebben omdat hij je huwelijksverjaardag vergat, maar je daarbij niet aankijkt en zelfs glimlacht om een filmpje dat hij ondertussen op Facebook bekijkt, zouden zijn koffers weleens heel snel aan de deur kunnen staan. In dergelijke persoonlijke situaties is lichaamstaal dus essentieel.
In een zakelijke context werkt dit helemaal anders. Mensen komen naar je presentatie luisteren om wat je zegt, niet om de gebaren die je erbij maakt - of een cartoon van een otter. Trouwens, wat heb je zelf het liefste: een wervelende spreker die achteraf niets verteld blijkt te hebben, of een spreker die nog aan zijn presentatievaardigheden kan schaven, maar wel interessante ideeën op zak had?
Informeren is niet je doel
Het is ook altijd goed om even stil te staan bij wat je precies wil bereiken met je presentatie. Spoiler alert: het is niet informeren, of ten minste, informeren alleen is niet zo’n krachtig communicatiedoel. Je publiek wist iets niet en nu weten ze het wel? Hmmm. Wij bekijken het liever vanuit gedragsverandering: heel vaak is de bedoeling van communicatie om mensen aan te zetten tot actie: je project goedkeuren, je product kopen, echt met jouw ideeën aan de slag gaan. Als dat te ambitieus is, kan je ze in ieder geval anders naar de realiteit laten kijken, of op z’n minst mensen ergens van bewust maken.
Een goed voorbeeld daarvan zijn de statuspresentaties die in veel organisaties een vaste waarde vormen. Vaak brengen we daar een grote hoeveelheid cijfers over (die je net zo goed op voorhand had kunnen doorsturen) en laten we het aan de toehoorders over om er conclusies uit te trekken. Bekijk het eens anders:
- Wat is er veranderd, en wat is er anders dan we verwacht hadden?
- Wat is het belang daarvan voor ons, en wat staat er op het spel?
- Wat leren we daar dan uit over onszelf en over de omgeving?
- Wat kunnen we hiermee doen, en hoe gaan we hier concreet mee aan de slag?
Dàt zijn de vragen waarmee je de aandacht van het publiek krijgt, en die gaan een stuk verder dan alleen informatieoverdracht.
De (verhaal)boog moet altijd gespannen staan
Eens je de inhoud helder hebt, is het natuurlijk belangrijk om die als een goed verhaal te verpakken. Elk goed verhaal, van een Griekse tragedie over de nieuwste thriller van Nicci French tot het scenario van een straffe Vlaamse televisieserie, is in essentie op dezelfde manier opgebouwd. Je hoofdpersonage komt in een situatie terecht die niet ideaal is of worstelt met een oningevuld verlangen, en moet aan de slag om dat evenwicht te herstellen. Het leuke aan een spannend verhaal is dat je wel weet wat het hoofdpersonage moet doen (ontsnap uit die zinkende boot, verdorie!) maar niet of het zal lukken. Daarvoor moet je blijven luisteren tot het einde.
Dat brengt spanning in je verhaal, en als je het goed brengt, kan je publiek er bijna niet aan weerstaan. Dat geldt ook in een professionele context, want het menselijke brein hunkert nu eenmaal naar verhalen, tot in de vergaderzaal aan toe.
Met dit eenvoudig stappenplan maak je op het eerste gezicht saaie inhoud SEXy:
- Bedenk enkele Soundbytes of key Statements die je kernideeën meteen doen binnenkomen.
- Geef de Explanation: wat bedoel je exact met deze statements? Waarom is dit zo belangrijk? Wat moet je publiek hierover weten om je kernidee te begrijpen en te aanvaarden?
- Werk ten slotte aan je X-Factor om te zorgen dat je boodschap bijblijft. Creëer mentale haakjes waar je publiek aan blijft hangen. Denk aan grapjes, een straffe anekdote en zintuigelijke ondersteuning. Ja, hier kan zelfs de ottercartoon een plekje krijgen.
In feite is het niet zozeer een kwestie van talent, maar van methode: als je eenmaal weet hoe je verhaal in elkaar zit, kun je daar op focussen en het uitwerken. De grote valkuil is dat we allemaal veel te snel aan onze slides beginnen werken. Daardoor verlies je al snel het overzicht over je inhoud en verhaalboog. Zo verzand je in details. Tijdens opleidingen en speaker coachings vertrekken we daarom altijd van ons Story Canvas, een storyboarding-techniek die deelnemers en coachees helpt om los te komen van de details, en zich vooral te concentreren op de verhaalboog achter hun presentatie.
Van slide slave naar presentation master
Pas wanneer je je verhaal helder hebt, is het tijd om na te denken over de slides en hoe je de presentatie zult brengen. De slides dienen op een passende manier je verhaal kracht bij te zetten, maar ze zijn geen doel op zich. Bovendien is de machtsverhouding op het podium van belang: zien we een slidedeck met een spreker, of een spreker met een slidedeck? Ben je een slide slave, of een presentation master?
Belangrijk: dat laatste word je door je presentatie luidop te oefenen, en zeker niet door je slides in stilte te lezen. Een muzikant bereidt zich toch ook niet voor op een concert door de partituren tien keer na te lezen?
Tot slot nog iets over spreekangst, die je soms verhindert om de allerbeste versie van jezelf te zijn. Die komt heel vaak voort uit een gebrekkige inhoudelijke voorbereiding, en ook daarom is het zo belangrijk om daar voldoende aandacht aan te besteden. Als je op voorhand goed weet wat je gaat vertellen en waarom je dat podium op wil, dan begin je er al met een heel andere ingesteldheid aan. In een volgende blog gaan we dieper in op spreekangst en hoe je ermee om kan gaan.
Wil jij de fijne kneepjes van het vak leren op het gebied van public speaking en het creëren van een goed verhaal? PerCo biedt geregeld open opleidingen rond spreken in het openbaar, maar ook specifieke in-company trajecten en individuele speaker coaching. Er is zelfs een Master Class Public Speaking in de maak!
Bronnen
Armstrong, P. (2020). Stories and the Brain: The Neuroscience of Narrative. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
Boyd, B. (2010). On the Origin of Stories: Evolution, Cognition, and Fiction. Cambridge: Harvard University Press.
Gottschall, J. (2012). The Storytelling Animal: How Stories Make Us Human. Boston: Mariner Books.
Zwaan, R. (2021). Drang naar samenhang: De psychologie van het begrijpen. Amsterdam: Boom